Vinova loza je drvenasta višegodišnja biljka. Svaka pojedinačna biljka u vinogradu naziva se čokot,gidža, panj, trs, glava ili loza. A ako se loza gaji u dvorištu ili na okućnicama kao pojedinačna, naziva se vinjaga, čardaklija, odrina… Čokot vinove loze sastoji se iz organa koji imaju određene funkcije u životu biljke. Vegetativni organi su koren, stablo, list, pupoljci, okca i rašljike, a generativni su cvast sa cvetovima i grozdovi sa bobicama i semenom.
Sada ćemo se baviti vegetativnim organima vinove loze.
Koren vinove loze – U zavisnosti od načina postanka biljke kod vinove loze se formiraju dva tipa korenovog sistema: Primarni (pravi) i adventivni. Primarni korenov sistem imaju biljke koje su se razvile iz semena (generativno). Prisutan je u postupku selekcije, pri stvaranju novih sorti postupkom hibridizacije. Adventivni korenov sistem imaju biljke koje su nastale pri vegetativnom načinu razmnožavanja loze položenicama, reznicama i kalemovima. Koren raste i raspoređuje se u zemljištu u zavisnosti od bioloških osobenosti sorti i loznih podloga, klimatskih i zemljišnih uslova, primenjene agrotehnike. Nema organsko mirovanje.Kad su temperatura i vlažnost zemljišta povoljni raste u toku cele godine. Koren obavlja veoma značajne funkcije vinove loze. Mladi vršni delovi korena omugućavaju rastenje korena i usvajanje vode sa mineralnim materijama iz zemljišta. Deblji skeletni korenovi, najduže žive, čvrsto pričvršćuju biljku za zemlju. U njima se vrši promet vode i mineralnih materija, transformacija i skladištenje organske materije, sinteza organskih kiselina, aminokiselina, fermenata i vitamina. Da bi koren obavljao sve gore navedene funkcije kao i normalan tok procesa fotosinteze listova i dobar razvoj svih nadzemnih organa, u slojurizosfere se moraju stvoriti povoljni zemljišni uslovi: povoljna plodnost zemljišta, umerena vlažnost i dobra aerenisana zemljišta, pH 6-7,5 dobra aktivnost mikroorganizama.
Stablo vinove loze – To je nadzemni drvenasti deo biljke. Kod sejanaca se razvija iz klica, a prelazni deo između koren i stabla se naziva korenov vrat. Kod čokota koji su dobijeni iz reznica, korenjaka i kalemova stablo se razvija iz pupoljaka i nastavlja se na korenov struk. Stablo se sastoji iz višegodišnjih delova (skelet stabla), dvogodišnjih delova i lastara. Na skeletu stabla razlikujemo vertikalno stablo ili deblo i kose ili horizontalne ogranke( kraci čokota). Dvogodišnji rodni elementi su kondiri i lukovi sa različitim brojem okaca. Lastari su najmalađi i najaktivniji delovi stabla.Na njima se nalaze listovi,pupoljci i okca, cvasti (grozdovi) i rašljike.do avgusta su zelene boje pa se nazivaju zeleni lastari, letorasti ili mladice. U septembru ili oktobrukra lastara gubi zelenu boju pa se posle opadanja lišća nazivaju zreli lastari ili jednogodišnja loza. Stablo ima više funkcija u životu biljke. Kroz stablo se vrši promet vode i rastvornih materija od korena do listova, skladištenje rezervnih organski materija koje se korste u proleće naredne godine za rastenje korena, bubrenje okaca, razvoj cbvasti i cvetova. Stablo ima i mehaničku funkciju, a obezbedi pravilan položaj ostalh organa u prostoru i da ih izloći dejstvu sunčeve svetlosti.
List vinove loze- Nalazi se na lastarima. Na svakom nodusu se nalazi po jedan naizmenično raspoređen list. List se sastoji od lisne peteljke (drške) i lisne ploče (liske). Svaka sorta ima karakterističan oblik i izdeljenost liske, obojenost i izrazenost lisnih nerava, maljavosti i dr. Zbog toga se list koristi pri determinaciji sorti. List vinove loze je osnovni organ fotosinteze u kome se stvara organska materija. Osnovni produkti fotosinteze su ugljeni hidrati 90%, organske kiseline 8%, i aminokiseline 2%. Funkcija listova je i disanje. Odvija se uz uzimanje kiseonika (O2) i oslobađanje ugljendioksida. (CO2). Listovi su i osnovni transpiracioni organi vinove loze.Isparavanje vode sa površine listova omogućava novi priliv vode. Transpiracijom se biljna tkiva hlade i sprečava se njihovo pregrevanje i uginjuće za vreme letnjih žega.
Pupoljci i okca vinove loze- Postoji više vrsta pupoljakaČ pupoljci zimskog okca, zaperkovi (letnji) i spavajući (latentni) pupoljci.Svaki pupoljak je ustvari začetak novog lastara na kome se nalaze bzačeci vegetativnih ii generativnih organa. Pupoljci zimskog okca su najvažniji za donošenje roda. Obrazuju se u toku rastenja zelenog lastara u pazuhu lisnih drški. Zaperkovi pupoljci se takođe obrazuju u pazuhu listova zelenog lastara, mogu biti i rodni i nerodni u zavisnosti od sorte. Spavajući pupoljci su drugačiji, nalaze se na višegodišnjim delovima stabla. Od njih se razvijaju nerodi lastari, jalovaci.
Rašljika -Vitica vinove loze-Nalazi se na nodusima lastara suprotno od listova. Prema mestu gde se nalazie i načinu obrazovanja rašljike predstavljaju metamorfozirane cvasti. Rašljike mogu biti proste, dvokrake i trokkrake. Pomoću rašljika se lastari pričvršćuju za okolne predmete (naslon, žica, kolje) koji se postavljaju pri gajenju vinove loze.
